listopad 2020 – MelaRosa

Zioła

Moje zioła- zbiór, suszenie, przechowywanie, zastosowanie – część I.

W jednym z komentarzy, pod którymś z moich filmów na kanale YouTube, ktoś zapytał, czy będzie można kiedyś zobaczyć mój zbiór ziół. Oczywiście, że tak. Mój zbiór ziół każdego roku jest trochę inny, ale generalnie z roku na rok jest coraz większy. Półki przygotowane w ubiegłym roku na wiosnę, dzisiaj okazują się być już za małe. Dużo czytam o ziołach, jeżdżę na warsztaty, festiwale, spotkania, moja wiedza się powiększa i moja chęć posiadania kolejnych ziół też jest coraz większa.

Zioła, które zgromadziłam, mają bardzo szerokie zastosowanie. Tak wstępnie podzieliłam je na trzy grupy, ale wiele z tych ziół nie da się zakwalifikować tylko do jednej grupy. Co więcej, większość z nich znajduje zastosowanie w tych trzech segmentach.

Zdecydowana większość ziół używana jest przeze mnie wewnętrznie i zewnętrzne, a tylko kilka z nich wyłącznie zewnętrznie, głównie z uwagi na zawartość substancji trujących, np. tujonów.

Zioła, które zgromadziłam w słojach pochodzą przede wszystkim z mojego ogródka. Sadziłam je w różnym czasie. Większość to rośliny wieloletnie ( mięty, melisa, tymianek, oregano, cząber, hyzop lekarski, szałwia lekarska, lawenda, piołun, rozmaryn, estragon, chabry, wiesołek lekarski, pysznogłówka, prawoślaz).

Ale są takie zioła jednoroczne, które sama wysiewam, jak rumianek, nagietek, kolendra, bazylia, majeranek, koper. Są też takie zioła, których sama nie wysiewam, głównie te jednoroczne, ale nie tylko, a kupuję je u zaprzyjaźnionego ogrodnika i wysadzam w ogrodzie. Są to miedzy innymi: werbeny, kocanki włoskie, ziele grzybowe, wąkrotka azjatycka, brahmi, lukrecja, często też jakieś nowości.

Założyłam też „chwastownik”, gdzie zioła, które jeszcze nie tak dawno tępiłam jako chwasty, teraz zbieram z całego ogrodu i formuję z nich rabaty. Miejsce swoje znalazły tam takie zioła-chwasty jak między innymi; krwawnik, wrotycz, babka zwyczajna, pokrzywa, dziurawiec, bluszczyk kurdybanek, przytulia, glistnik jaskółcze ziele czy żywokost lekarski.

Kolejna grupa ziół, to zioła z pobliskich i dalszych łąk i rzek. Do nich należą; koniczyna czerwona, dziewanna, kocanka piaskowa, bylica pospolita, serdecznik, nawłoć, skrzyp polny i mięta rzeczna.

Na koniec zioła pozyskiwane z drzew i krzewów, poczynając od kwiatów forsycji, czeremchy, głogu, czarnego bzu, kasztanowca, jaśminowca, róży, lipy, przez młode liście malin, jeżyn, poziomek, czarnej porzeczki, liście orzecha włoskiego, liście brzozy, po owoce goi, dzikiej róży czy mahonii.

Co zrobić z taką ilością ziół?

Zdecydowana większość z nich jest suszona i zamykana w słojach, z terminem przechowywania 1 roku, czyli do następnych zbiorów. I z tych parzymy herbatki, najczęściej łącząc ze sobą kilka ziół.

Z części ziół przygotowujemy nalewki lecznicze, te nie mają określonego okresu przydatności, ale im dłużej uda się je przetrzymać w piwnicy, tym smak bogatszy.

Część ziół poddaję procesowi destylacji parą w alebmiku, w celu pozyskania cennych olejków eterycznych i hydrolatów, które znajdują zastosowanie przy tworzeniu własnych kosmetyków naturalnych.

Z niektórych ziół przygotowuję maści na różne dolegliwości bólowe mięśni i stawów, na katar, na niedoskonałości skóry i włosów. Część z ziół doskonale nadaje się na płukanki wzmacniające i poprawiające kondycje włosów.

Jest grupa ziół, bez których nie wyobrażam sobie przygotowywania wszelkich posiłków. Do nich należą takie zioła jak; kolendra, oregano, cząber, estragon, rozmaryn, bazylia, tymianek, mięta, melisa.

Dla mnie nie istnieje już życie pozaziołowe.

Pestki dyni – wpływ na zdrowie.

O tym, że pestki dyni to samo zdrowie, nie trzeba nikogo przekonywać. Pestki dyni to cenne źródło witamin i składników mineralnych oraz oleju roślinnego zawierającego nienasycone kwasy tłuszczowe.

W tym roku posadziłam tylko kilka dyni, ale bywały lata, że zbierałam w jednym sezonie około 200 kg dyni różnych odmian, między innymi dynie makaronowe, hokkaido, muscat, piżmowe, niebieskie czy dynie olbrzymie.

Nasza rekordzistka – dynia olbrzymia – 26,5 kg

W tym roku postawiłam na pestki dyni. Najlepszą dynią w tej kwestii, dla mnie, jest dynia Danka -Polka. Ta dynia, jako jedyna mi znana, ma pestki nie posiadające białej twardej osłonki. Można je jeść bezpośrednio po wyjęciu z dyni. A ja nie za bardzo lubię łuskać pestki, szczególnie, że są takie pestki niektórych dyni, które bardzo trudno wyłuskać z osłonki. I tu często kapituluję.

Pestki dyni zawierają witaminę E, witaminę C, tiaminę, niacynę, ryboflawinę, kwas foliowy, witaminę B6, witaminy A i K. oraz minerały; cynk, wapń, żelazo, magnez, fosfor i potas. Wpływają na poprawę funkcjonowania układu nerwowego, wskazane są w łagodzeniu stanów depresyjno- lękowych. Nieocenione są świeże (nie suszone) pestki w walce z pasożytami przewodu pokarmowego, takimi jak: owsiki, tasiemiec czy glista ludzka. Pestki dyni mają działanie antyoksydacyjne, spowalniają procesy starzenia organizmu. Wpływaja na poprawę kondycji skóry, włosów i paznokci. Cynk zawarty w pestkach dyni jest sprzymierzeńcem męskiej potencji i płodności.

Dynie od kilku lat, to stały element mojego ogrodu, no i oczywiście kuchni. Zupa dyniowa na dobre zagościła w jesiennym menu. Można ją wzbogacić, dodając np. żurawinę albo imbir, innym razem czosnek i kolendrę, albo rozgrzewająco – cynamon i goździki.

Nie ma się nad czym zastanawiać, na wiosnę trzeba posadzić kilka dyni, bo to też ozdoba ogrodu i samo zdrowie.

Kuchnia | Ogród

Pepino – smaczny i zdrowy owoc egzotyczny.

Dwa lata temu dostałam od mojej sąsiadki Ewy sadzonkę pepino. Wsadziłam ją do szklarni, obok pomidorów i szczerze mówiąc, nie poświęciłam jej zbyt dużej uwagi. A mimo wszystko roślinka dość obficie kwitła, ale niestety wydała tylko dwa owoce. Ale za to jakie. Delikatny smak, zbliżony do melona, słodziutki, soczysty.

W ubiegłym roku zakupiłam nasiona i wysiałam. Z 11 nasionek wykiełkowały jedynie dwie roślinki. Jedną wsadziłam do szklarni, drugą na grządkę. W szklarni nie uzyskałam żadnych owoców, na grządce urodziły się trzy owoce, ale niestety nie zdążyły dojrzeć, bo przyszły przymrozki. Postanowiłam jednak, do trzech razy sztuka. Na wiosnę kupiłam znowu nasionka. W tym roku pisałam już o tym owocu, przy okazji zakupu nasion, wpis ze stycznia, https://melarosa.pl/2020/01/29/juz-dzis-zaplanuj-swoj-ogrod-balkon-taras/

Z pierwszej torebki wyszły dwie roślinki, ale jedna nie przetrwała. Kupiłam drugą torebkę i też wyszły tylko dwie roślinki. Tym razem posadziłam roślinki do dużych doniczek i postawiłam w ogrodzie. Wszystkie trzy kwitły, ale z jakiegoś powodu tylko jedna dała owoce, tym razem cztery sztuki ! Przed pierwszymi przymrozkami zabrałam rośliny do domu. Dopiero po około miesiącu przebywania na werandzie, owoce dojrzały. Bardzo długi jest czas od wysiania, do konsumpcji, ale uważam, że warto poczekać.

Pepino, nazywane też psianką melonową, to roślina, jak się w końcu okazało, wieloletnia, pochodząca z Chile i Peru, należy do rodziny psiankowatych, podobnie jak pomidory, bakłażany i miechunka jadalna. Zawiera dużo witaminy C i A oraz składniki mineralne.

Poprzednio nie wiedziałam, że to roślina wieloletnia, na jesień wyrywałam ją z korzeniami, jak pomidory i bakłażany i wyrzucałam na kompost. Teraz przetrzymam w donicach, w domu przez zimę, w chłodnym miejscu i mam nadzieję, że w następnym roku plon będzie bardziej zadowalający. Owoce pepino nie nadają się do długiego przechowywania i transportu, a więc jedynym sposobem, aby smakować go na surowo, to wyhodowanie własnych owoców. Liczę, w końcu, na sukces 🙂

Kuchnia | Zdrowie

Nalewka i sok z pigwowca japońskiego.

Pigwowiec japoński to niewielki krzew kolczasty o intensywnie czerwonych lub pomarańczowych kwiatach, kwitnący wczesną wiosną i o żółtych niewielkich okrągłych owocach dojrzewających w październiku. Owoce pigwowca zawierają około 7 razy więcej naturalnej witaminy C niż cytryny. Zawierają też miedź, żelazo, potas i witaminy z grupy B. Owoce nadają się świetnie na soki, na musy, dżemy i oczywiście na pyszną nalewkę.

O tym, jak zrobić sok i nalewkę z owoców pigwowca opowie mój mąż, który w naszym domu jest specjalistą w tym zakresie. Zapraszam do oglądania i posłuchania.

Sok z pigwowca obniża poziom złego cholesterolu, hamuje rozwój cukrzycy, wykazuje silne działanie przeciwwirusowe i przeciwbiegunkowe. Jest doskonałym lekiem przeciwkaszlowym. Sok z pigwowca dzięki wysokiej zawartości przeciwutleniaczy zapobiega zachorowaniom na nowotwory. Wspomaga też w procesie odchudzania.

Przepis na nalewkę z pigwowca japońskiego, wg mojego męża;

Dojrzałe owoce pigwowca przebrać, umyć, pokroić w ósemki i wydrążyć gniazda nasienne,
słój 4 litrowy umyć i wyparzyć,
napełnić słój owocami pod pokrywkę, przesypując kolejne warstwy cukrem, około 70 dkg cukru,
słój odstawić na słoneczny parapet, dwukrotnie w ciągu dnia należy potrząsnąć słojem,
kiedy owoce puszczą sok i zmniejszą swoją objętość o około 50 %, co może nastąpić po około 3 dniach, uzupełnić słój mocną wódka ( np. w proporcjach: 1 litr spirytusu 96 % rozcieńczonego pół litrem wody przegotowanej ostudzonej),
można dodać kilka goździków lub laskę cynamonu.
zamknąć słój i odstawić w chłodne miejsce na 1 rok 🙂
po upływie tego czasu zlać nalewkę, przefiltrować, przelać do butelek i odstawić na następny rok,
po tym czasie nalewka jest gotowa do spożycia,
owoce, po zlaniu nalewki, można powtórnie wykorzystać, postępując tak, jak ze świeżymi owocami,
można też przepuścić je przez wyciskarkę wolnoobrotową, uzyskując dodatkową ilość nalewki,
lub można owoce spod nalewki dodawać do herbatki zimowej.

Na zdrowie 🙂

Kuchnia

Maliny w soku własnym – jak zrobić, aby zachowały kształt.

Maliny w soku własnym są bardzo pożądane przez moje wnuki. Najstarszy Leon (6,5 lat) co prawda woli już lody malinowe samodzielnie przygotowywane, ale maluchy, Tymon i Ignacy, uwielbiają kaszkę z malinami.

W tym roku maliny zaczęły dojrzewać bardzo późno, dopiero na początku września, bo wiosna i lato nie należało do najcieplejszych, zbyt mało było słońca. Toteż jeszcze w listopadzie zbierałam maliny i to w ilościach bardzo przyzwoitych. Jak co roku część malin została zamrożona, z części zostały zrobione soki w sokowniku, część poszła na maliny w soku własnym, no, a niewielka część na pyszną i zdrową malinówkę. Do tej pory maliny w soku własnym robiłam w ten sposób, że po napełnieniu malinami słoiczków, zasypywałam je cukrem i poddawałam pasteryzacji w piekarniku. Maliny, owszem, puszczały sok, ale same traciły kształt, zmieniając się malinową papkę.

W tym roku przygotowałam maliny w inny sposób. Zebrane maliny umieściłam w misce, przesypując każdą warstwę cukrem pudrem. Po zabezpieczeniu folią spożywczą, pozostawiłam maliny na 24 godziny w chłodnym miejscu. Po tym czasie maliny przełożyłam do wyparzonych słoiczków i zalałam wytworzonym sokiem. Następnie włożyłam do zimnego piekarnika, temperaturę ustawiłam na 110 stopni, a czas pasteryzacji ustawiłam na 40 minut. Po wyjęciu gorących słoiczków z piekarnika , odwróciłam je do góry dnem, przykryłam kocem i pozostawiłam do wystygnięcia.

Warto przypomnieć zasadę pasteryzacji, tzn, zimne słoiki z zawartością wstawiamy do zimnego piekarnika, a słoiki z gorącą zawartością wstawiamy do nagrzanego piekarnika. Oczywiście wtedy czas pasteryzacji jest wydłużony przy zimnym piekarniku, a skrócony przy gorącym.

Maliny, oprócz tego, że zachowują kształt, w mojej ocenie, mają też bogatszy smak. I są takie bardziej aksamitne. po prostu pyyyszne 🙂

Eko - Kosmetyki

Różany tonik do twarzy – jak zrobić.

Tonik Różany to mój kolejny kosmetyk, który przygotowuję sama w domu. Składniki toniku przygotowywałam przez całe lato, kiedy kwitły moje pachnące róże. Chociaż jesień tegoroczna, mimo, ze daleko jej do tej pięknej złotej jesieni, jest na tyle ciepła, że jeden krzew pachnącej roży powtórzył kwitnienie i właściwie mogę dalej przygotowywać moje „mikstury”.

Mój tonik różany składa się z czterech składników: hydrolatu różanego, wody różanej, octu różanego i glicerytu różanego. Wszystkie składniki przygotowuję sama. To nie jest trudne, ale wymaga trochę czasu. Jeżeli ktoś nie ma czasu czy cierpliwości, można przygotować tonik ze składników gotowych lub tylko niektóre przygotować samodzielnie.

Taki tonik odżywia, oczyszcza, zmiękcza i wygładza skórę, przywraca jej prawidłowy poziom pH, tonizuje i łagodzi podrażnienia, rozjaśnia przebarwienia, wyrównuje koloryt skóry, wzmacnia naczyńka, regeneruje naskórek i spowalnia procesy starzenia skóry.

Podstawowym składnikiem mojego toniku różanego jest hydrolat różany, uzyskany w drodze destylacji parą, której poddane zostały patki róż pachnących w moim alembiku. Hydrolat różany nie przenosi w pełni zapachu róż. Żeby wzmocnić ten zapach, poddałam maceracji płatki róż właśnie w hydrolacie różanym. A dokładniej umieściłam płatki róż pachnących w słoju, zalałam je hydrolatem różanym i pozostawiłam na trzy dni. Po upływie tego czasu zlałam hydrolat, zużyte płatki wyrzuciłam, a słój napełniłam świeżymi płatkami i znowu pozostawiłam na trzy dni. Taką czynność powtórzyłam jeszcze raz. Należy przy tym pamiętać, aby chociaż raz dziennie potrząsnąć słojem lub wymieszać zawartość. Dzięki takiemu zabiegowi uzyskałam pachnący hydrolat o mocnym różowym zabarwieniu.

Jeżeli nie posiada się hydrolatu różanego, można przygotować wodę różaną w podobny sposób. Zamiast hydrolatu należy zalać pachnące płatki róż wodą destylowaną, z małą ilością spirytusu 95 %. Spirytus ma zapobiec ewentualnej fermentacji. Czynność wymiany płatków róż można powtórzyć kilkakrotnie, aż uzyska się pożądaną intensywność zapachu. Cały proces maceracji wodnej płatków róż powinno przeprowadzać się w chłodnym miejscu (nie w lodówce), np. w piwnicy lub chłodnej łazience. Po tym czasie zlać płyn i przefiltrować, przelać do butelki, najlepiej z ciemnego szkła i przechowywać w chłodnym miejscu, np. w lodówce lub w piwnicy.

Kolejnym składnikiem jest ocet różany. Można pozyskać go w różny sposób.

Ja przygotowałam ocet w sposób tradycyjny, choć długotrwały. Duży słój napełniłam do 2/3 wysokości płatkami róż i zalałam wodą przegotowaną z cukrem, ostudzoną. Ponieważ nie miałam matki octowej różanej, dodałam ¼ szklanki octu jabłkowego własnej roboty. Słój zabezpieczyłam gazą, aby nie dostały się muszki i postawiłam na parapecie od południowo-zachodniej strony. Codziennie mieszałam płatki w słoju. Płatki róż przez ten czas utrzymywały się w górnej części płynu, a płyn miał zapach wina. To trwało około 3 tygodni. Po tym czasie płatki róż opadły i to był znak, że zakończyła się fermentacja alkoholowa, a rozpoczęła fermentacja octowa. W tym momencie usunęłam płatki róż, a czysty płyn pozostawiłam na następne 3 tygodnie do fermentacji octowej. Po tym czasie przefiltrowałam ocet i przelałam do butelek, ale nie zamykałam ich korkiem, tylko zabezpieczyłam gazą, ponieważ nie zakończyła się jeszcze całkiem fermentacja i odstawiłam w chłodne miejsce, czyli do piwnicy.

Jeżeli nie chce się tak długo czekać na własny ocet różany, można uzyskać go w krótszym czasie. Słój umyty i wyparzony należy napełnić płatkami róż pachnących i zalać octem, najlepiej jabłkowym lub winnym. Codziennie należy potrząsać słojem. Po trzech dniach wymienić płatki na nowe, a po kolejnych 3 dniach powtórzyć czynność, aż do uzyskania pożądanej intensywności zapachu.

Ostatni składnik mojego toniku różanego, to gliceryt różany. Potrzebna jest gliceryna roślinna, woda destylowana i spirytus. Słój umyć i wyparzyć, włożyć płatki róż pachnących i zalać podgrzanym do 40 stopni spirytusem, tak, aby tylko przykryć płatki, szybko wymieszać i pozostawić na około 15 minut. W tym czasie glicerynę rośliną podgrzać wraz z wodą destylowaną również do 40 stopni. Po upływie15 minut zalać płatki mieszanką wody i gliceryny i wymieszać. Słój zamknąć pokrywką i pozostawić na 30 dni w ciepłym, ciemnym miejscu, codziennie wstrząsając słojem lub mieszając zawartość. Po tym czasie przecedzić i przefiltrować płyn (trochę to trwa). Następnie przelać do naczynia (słoja, butelki, może być z ciemnego szkła) i przechowywać w chłodnym miejscu.

Ja przygotowuję składniki glicerytu w proporcji 1/5/1, tzn. jedna część spirytusu, 5 części gliceryny roślinnej i jedna część wody destylowanej (lub przegotowanej). Ale można sobie nieco zmienić te proporcje.

Mój tonik różany składa się z:

2/5 części hydrolatu różanego,

1/5 części wody różanej,

1/5 części octu różanego,

1/5 części glicerytu różanego.

Jeżeli nie posiada się hydrolatu różanego, wystarczy połączyć pozostałe składniki, czyli wodę różaną, ocet różany, gliceryt różany w równych częściach.

Trzeba włożyć trochę pracy w przygotowanie takiego toniku różanego, ale skóra Wam za to podziękuje. Będzie świeża i promienna.